Geen draagvlak meer voor klimaat en natuur? Het grote natuur- en klimaat-verkiezingsdebat van de Belgische natuur- en milieubeweging bewees iets anders! Met 400 fysieke deelnemers en 800 online volgers was het huis vol. Niet onlogisch, want de achteruitgang van natuur en de klimaatcrisis zijn wellicht de grootste uitdagingen waar we als mensheid voor staan.
Rode draad van de avond: hoe willen onze politieke partijen die uitdagingen aangaan na de verkiezingen in juni 2024?
Vanuit de beleidsdienst van Natuurpunt geven we u hieronder mee wat ons opviel, maar herbekijk het debat vooral zelf en vorm uw eigen oordeel.
PS: Aarzel niet om mee te debatteren via #natureclimatedebate op sociale media.
Consensus over uitdaging, maar grote verschillen tussen ambitie en uitrol
Natuur en klimaat staan enorm onder druk. Het maatschappelijk draagvlak om deze problemen aan te pakken is zeer groot. Daar waren alle partijen het tijdens het debat over eens: er is dus nood aan visie, doelen en actie. Maar met welke ambitie, met welk soort actie, en wie neemt de regie? Denk aan natuurherstel of de betonstop: kunnen burgers en bedrijven dit zelf oplossen, of is er nood aan regels, en welke overheid neemt desgevallend de regie: lokale overheden, de regio’s, of Europa? Wat is de rol van het middenveld? Waar staan partijen voor: top-down of bottom-up, regulitis of vrijheid-blijheid, maatschappelijke of private belangen? En hoe hangen deze keuzes samen met ambitie en efficiëntie? Hier lopen de wil en meningen tussen partijen sterk uit elkaar.
Wetenschap kreeg prominente plaats in natuurdebat
De wetenschap lijkt al langer unaniem: natuurherstel werkt. Investeer 1 euro in natuur, dit brengt 8 tot 38 euro op. Ook de positieve invloed van natuur op onze gezondheid is uitgebreid onderzocht. De wetenschappelijke basis voor werken met natuurgebaseerde oplossingen voor bv het oplossen van klimaatproblemen ligt er. Ook in het debat gisterenavond kwam dit duidelijk naar voor: Waalse partijen waren quasi unaniem dat wetenschap de basis moet vormen om een ecologisch netwerk op kaart te zetten en te zorgen voor de nodige 10% strikte bescherming van natuur.
Maar soms werd wetenschap juist aangehaald als excuus om voorlopig niets te ondernemen. Waar het gaat om afschaffen van schadelijke subsidies (bv voor fossiele brandstoffen) werd naar wetenschap gegrepen als argument om te vertragen: meer onderzoek is nodig volgens bepaalde partijen, vooraleer schadelijke subsidies afgeschaft kunnen worden. Een wetenschappelijke basis van beleid is noodzakelijk, eindeloos talmen zonder theorie naar praktijk om te zetten niet.
Natuurherstelwet vormt bedreiging volgens rechtse partijen, linkse partijen zien kansen en opportuniteiten
Natuur bedreigt niet, maar is bedreigd. Toch is er een duidelijke tweespalt vast te stellen tussen de partijen als het gaat over perceptie van natuur en de noodzaak van een natuurherstelwet. Hoewel alle partijen overtuigd lijken van het nut van natuurherstel, focussen de rechtse partijen op het gebrek aan flexibiliteit van de natuurherstelwet, de risico’s voor vergunningen en daarom een bedreiging vormt voor een dichtbevolkte regio als Vlaanderen. Dit in tegenstelling tot de linkerzijde. Deze partijen zien de kansen die natuurherstel biedt. Elke euro geïnvesteerd in natuurherstel levert op. Ze geven aan overtuigd te zijn van de noodzaak van een herstelwet op Europees niveau om het ambitieniveau van natuurherstel voldoende hoog te leggen.
Het Calimero-argument
Terugkerend argumentatie gisteren, aangehaald door enkele partijen, was dat we als land en regio te klein, te versnipperd en te geïndustrialiseerd zouden zijn om een echt daadkrachtig natuur- en klimaatbeleid te voeren. Een calimerocomplex is nooit ver weg. Voor de Natuurherstelwet gaat deze vlieger al zeker niet op. Eind 2023 bereikten de Europese onderhandelaars immers een compromis dat tegemoetkwam aan de Vlaamse vraag om rekening te houden met regionale kenmerken en dichtbevolkte gebieden. Maar ook dit compromis wordt nu door Vlaanderen halsstarrig geweigerd. Wat klimaat betreft heeft elk land een eigen verantwoordelijkheid om de klimaatcrisis tegen te gaan. Dat geldt zeker voor een regio als Vlaanderen met een relatief hoge uitstoot. De ‘druppel-op-een-hete-plaat’-verdediging is volgens ons intellectueel oneerlijk. Een land dat internationale verdragen ondertekent en ratificeert, heeft zich daaraan te houden. En iedere uitstootreductie telt, zo benadrukt ook het VN-klimaatpanel IPCC.
Slotwoord door Ignace Schops (voorzitter BBL)
“Onze natuur is niet bedreigend, de natuur is bedreigd. Als we het klimaat niet snel veranderen, dan verandert het klimaat ons. We willen allemaal propere lucht, zuiver water, veilig voedsel, mooie natuurlijke landschappen, terwijl we in een andere realiteit zitten. Een gezonde leefomgeving is niet vanzelfsprekend. We maken nog steeds andere keuzes, al laat deze tijd dat niet meer toe. Als we de verandering willen financieren, dan moeten we de financiering veranderen. Tijdens de COVID-pandemie konden we dat. Er is vier keer sneller dan voorzien een vaccin gevonden. We luisterden naar de wetenschap. We pasten ons gedrag aan (mondkapjes, afstandsregels). Het motto “haalbaar en betaalbaar” werd plots “noodzakelijk”. De klimaatcrisis en biodiversiteitscrisis is vele malen erger dan de COVID-crisis. Het is hoog tijd voor een renaissance voor natuur en klimaat. We rekenen op jullie, politici!”